Praktykujesz jogę na zajęciach grupowych lub indywidualnych? Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś nad definicją jogi? Co jako pierwsze przychodzi Ci na myśl?
Słowo „joga” tłumaczy się i interpretuje na kilka sposobów – od „jedność, połączenie”, przez „równowagę”, aż po „sztukę działania” (jak w Bhagavadgicie).
W Jogasutrach (Nić Jogi) Patańdżali przedstawia ośmioczęściową ścieżkę jogi (ashtanga joga – nie mylić z Ashtanga Vinyasa Jogą z Mysore), której szczegółowy opis znajduje się w kolejnych sutrach sadhana pada (rozdział o praktyce), a także w pierwszych trzech sutrach vibhuti pada (o wyjątkowych umiejętnościach).
Tak Patańdżali definiuje jogę i jej elementy:
2.29 „Moralne nakazy (yama), mocno ugruntowane zasady (niyama), postawa (asana), regulacja oddechu (pranajama), skierowanie zmysłów do wewnątrz (pratyahara), koncentracja (dharana), medytacja (dhyana) i zanurzenie świadomości (samadhi) to osiem składników jogi.”
यमनियमासनप्राणायामप्रत्याहारधारणाध्यानसमाधयो ऽष्टावङ्गानि ॥ २९॥
II.29 yama-niyama-āsana-prāṇāyāma-pratyāhāra-dhāraṇā- dhyāna-samādhayaḥ aṣṭau aṅgāni
Znaczenia sanskryckich terminów:
- Yama – ograniczenia, powstrzymywanie się, samokontrola
- Niyama – ustalone zwyczaje, zasady, porządek
- Asana – postawa, siedzenie, pozycja
- Pranajama – regulacja, kontrola oddechu
- Pratyahara – wycofanie zmysłów, skierowanie uwagi do wewnątrz
- Dharana – koncentracja, skupienie, utrzymywanie uważności
- Dhyana – medytacja, kontemplacja, refleksja
- Samadhi – zjednoczenie, zanurzenie, głęboka medytacja
„Obowiązujące ograniczenia i zasady moralne są zakorzenione w tradycji i wynikają z pochodzenia. Powinny być one niezmiennie przestrzegane w praktyce jogi. Asana, pranajama i pratyahara, choć stanowią odrębne dyscypliny, są od siebie zależne i tylko razem mogą ukazać praktykującemu ukryte aspekty jogi. Etapy te, które wspierają adepta w opanowywaniu sztuki jogi, określane są mianem progresywnej sadhany. To przez nie wspinamy się coraz wyżej w naszej wewnętrznej podróży. Pierwsze pięć aspektów jogi wiąże się z indywidualnym rozwojem świadomości. Dharana, dhyana i samadhi to uniwersalne manifestacje jogi – jej naturalne stany (yoga svarupa).” – pisze Iyengar w swoich komentarzach do Jogasutr.
Spróbowałam prostym językiem opisać te części. Udało mi się to w taki sposób:
Szanujesz świat zewnętrzny? – To jest Yama.
Unikasz przemocy i dążysz do rozwoju? – Ahimsa.
Czy jesteś szczery wobec siebie i świata? – Satya.
Nie bierzesz tego, czego Ci nie zaoferowano? – Asteya.
Dyscyplina? – Brahmacharya.
Czy jesteś hojny i potrafisz odpuszczać? – Aparigraha.
Czy cenisz swój wewnętrzny świat? – Niyama.
Dbasz o czystość ciała, mowy i myśli? – Shaucha.
Czy jesteś wdzięczny za wszystko, co masz? – Santosha.
Czy masz cel i aspirację? – Tapas.
Czy odkrywasz siebie i poszerzasz swoją świadomość? – Svadhyaya.
Cokolwiek się dzieje, ufasz światu? – Iśwara Pranidhana.
Czy wybierasz aktywność fizyczną zgodnie ze swoimi potrzebami? – Asana.
Czy potrafisz kontrolować swój oddech? – Pranajama.
Czy potrafisz zapanować nad uczuciami i emocjami, odciąć się od rozproszeń i wyrzucić niepotrzebne rzeczy z pola uwagi? – Pratyahara.
Czy koncentrujesz się na stanie, myśli, idei lub celu? – Dharana.
Czas się zatrzymał, gdy robiłeś/aś coś, co kochasz? – Dhyana.
Czy znasz uczucie całkowitego spokoju, choćby na krótką chwilę? – Samadhi.
To wszystko – to właśnie joga. Obecna codziennie i w każdej chwili. W całej swojej pełni i różnorodności.
Zachęcam Cię, byś zastanowił/a się nad tym podczas codziennych czynności. Spróbuj dostrzec osiem części jogi w trakcie jednej klasy – zauważ, jak te piękne słowa objawiają się w praktyce.
W moim nauczaniu często poruszam ten temat z uczniami i kieruję ich uwagę na te aspekty jogi – nawet w najprostszych asanach. Cieszę się, że są tym zaciekawieni – być może i Ty, drogi czytelniku, również poczujesz się zainspirowany. Krótko opiszę, jak ja dostrzegam osiem części jogi podczas jednej sesji. Będę wdzięczna za Twoje spostrzeżenia.
Yama – w ogólnym szacunku między uczniami, nauczycielem i przestrzenią; w przestrzeganiu zasad obowiązujących w studiu (np. wyciszenie telefonu, punktualne przybycie na zajęcia).
W szczególności:
- Ahimsa – unikanie przemocy wobec ciała (nieprzeforsowywanie się fizycznie) i psychiki (niewyznaczanie zbyt ambitnych celów).
- Satya – uczciwe działanie wobec siebie; otwartość w rozmowie ze mną o własnych możliwościach i odczuciach, zamiast bohaterskiego milczenia w bólu.
- Asteya – nieprzywłaszczanie cudzej własności – materialnej lub intelektualnej; szacunek do czasu i zdrowia swojego i innych (np. punktualność, uważność w praktyce).
- Brahmacharya – stosowanie dyscypliny w trosce o własną kondycję; wyraz miłości do siebie. Regularna aktywność fizyczna, np. uczestnictwo w zajęciach jogi.
- Aparigraha – nieprzywiązywanie się do wyglądu ciała, proporcji, elastyczności sąsiada na macie; uwalnianie się od negatywnych myśli i gonitwy.
Niyama – w poszanowaniu siebie i wewnętrznego świata:
- Shaucha – czystość myśli i mowy, schludność ubrania.
- Santosha – zadowolenie z własnej praktyki i aktualnych możliwości ciała; dostosowanie głębokości wygięcia i oddechu.
- Tapas – wewnętrzna determinacja, np. wstanie i przyjazd na zajęcia do Sopotu na 7:00 w sobotę lub niedzielę.
- Svadhyaya – samodzielna eksploracja podczas praktyki, reagowanie na instrukcje, odnajdywanie kierunków ruchu i położenia części ciała; obserwacja postępów bez przywiązywania się do oczekiwań.
- Iśwara Pranidhana – zaufanie do własnego ciała i umiejętności; wiara, że umiarkowana, regularna praktyka przyniesie rezultaty szybciej niż jej brak.
Asana – przemyślana, dostosowana do możliwości sekwencja prostych asan i ich odmian.
Pranajama – nieodłączny element każdych zajęć i życia; kontrola oddechu i przepływu energii w ciele fizycznym i subtelnym; usuwanie przeszkód z kanałów energetycznych (nadi).
Pratyahara – nawyk wycofywania się z rozproszeń i napięć wywołanych przez świat zewnętrzny; wyciszanie zmysłów (indrii).
„Ten, kto potrafi wycofać swoje zmysły od przedmiotów zmysłowych, tak jak żółw wciąga kończyny do skorupy, ten osiąga równowagę mądrości.” (2.58, Bhagavad Gita)
Dharana – świadome kierowanie uwagi na oddech i ruch (nawet w statycznych pozycjach śledzimy ruch mięśni oddechowych); staranne wykonywanie prostych form.
Dhyana – kontemplacja… obecność na każdym etapie praktyki: na początku, w trakcie, w podsumowaniu. Refleksja nad zmianą i jej efektem.
Samadhi – wyzwolenie i ostateczny cel jogi, który może objawić się w sekundzie bezwarunkowego spokoju i uczucia wewnętrznego rozszerzenia po praktyce.
Tak postrzegam klasyczną jogę. Odkąd poznałam Jogasutry, zaczęłam jej poszukiwać w każdym codziennym działaniu. Uświadomiłam sobie, że nawet zanim zetknęłam się z tekstem Patańdżalego, praktykowałam już wiele z tych elementów. Fascynuje mnie, jak klasyczna joga – poprzez starożytne teksty – wyznacza normy dla społeczeństwa. Zrozumienie ich daje możliwość zmieniania świata – zaczynając od siebie.
Podziel się, które z tych elementów zauważasz w swoim codziennym życiu. Co sądzisz o takim podejściu do praktyki jogi?
